Alopecia androgenetica (hormonale haaruitval)

Oorzaken, patronen en langetermijnondersteuning, klinisch uitgelegd

Een gestructureerde, wetenschappelijk onderbouwde gids die uitlegt hoe alopecia androgenetica ontstaat, hoe clinici de herkenbare patronen beoordelen en hoe langetermijnondersteuning in de praktijk wordt benaderd.

Twijfel je of dit op jouw situatie van toepassing is?

Doe de TRIX Hair Check

Wat is alopecia androgenetica?

Alopecia androgenetica is de meest voorkomende vorm van haaruitval bij zowel mannen als vrouwen. Het betreft een geleidelijk voortschrijdend proces, dat wordt veroorzaakt door een verhoogde gevoeligheid van haarzakjes voor hormonale signalen, met name voor androgenen zoals dihydrotestosteron (DHT).

Belangrijk is dat alopecia androgenetica niet ontstaat door slechte haarverzorging, het gebruik van shampoo, stress op zichzelf of een vitaminetekort. De aandoening is het gevolg van hoe bepaalde haarzakjes reageren op normale hormoonspiegels.

Wat alopecia androgenetica wél is, en niet

Alopecia androgenetica is de meest voorkomende vorm van haaruitval bij zowel mannen als vrouwen. Het betreft een geleidelijk voortschrijdend proces, dat wordt veroorzaakt door een verhoogde gevoeligheid van haarzakjes voor hormonale signalen, met name voor androgenen zoals dihydrotestosteron (DHT).

Belangrijk is dat alopecia androgenetica niet ontstaat door slechte haarverzorging, het gebruik van shampoo, stress op zichzelf of een vitaminetekort. De aandoening is het gevolg van hoe bepaalde haarzakjes reageren op normale hormoonspiegels.

Alopecia androgenetica is:

  • ✓ Een biologisch en hormonaal gestuurd proces

  • ✔ Geleidelijk en progressief van aard

  • ✔ Patroongebonden, niet willekeurig

Alopecia androgenetica is níet:

  • ❌ Een plotselinge haaruitval

  • ❌ Uitsluitend het gevolg van stress

  • ❌ Een teken van slechte gezondheid

Dit onderscheid is belangrijk, omdat alopecia androgenetica vaak wordt verward met tijdelijke of reactieve vormen van haaruitval.

Typische patronen van alopecia androgenetica

Alopecia androgenetica volgt herkenbare patronen, die verschillen tussen mannen en vrouwen maar in de klinische praktijk zeer consistent zijn.

Het herkennen van deze patronen is een belangrijke stap om te beoordelen of alopecia androgenetica bij u een rol kan spelen.

Typische patronen bij mannen

Bij mannen begint alopecia androgenetica meestal in hormoongevoelige zones van de hoofdhuid:


In een vroeg stadium is het haar vaak nog aanwezig, maar wordt het fijner, korter en minder dicht.

De achterkant en zijkanten van het hoofd blijven meestal beter behouden, omdat deze haarzakjes minder gevoelig zijn voor hormonale invloeden.

  • Terugwijkende haarlijn bij de slapen

  • Dunner wordend haar op de kruin

  • De aangedane gebieden breiden zich geleidelijk uit en kunnen in de loop van de tijd met elkaar verbinden

Typische patronen bij vrouwen

De haaruitval is meestal beperkt en de veranderingen worden veroorzaakt door progressieve miniaturisatie van de haarzakjes, niet door een plotselinge verstoring van de haargroeicyclus.

Het haar blijft over de hele hoofdhuid aanwezig, maar individuele haren worden fijner en minder sterk, wat in de loop van de tijd leidt tot een zichtbaar verlies aan volume.

Omdat de haaruitval vaak beperkt is, schrijven veel vrouwen deze veranderingen in eerste instantie toe aan stress, veroudering of hormonale schommelingen, waardoor een juiste herkenning wordt uitgesteld.

Een belangrijk klinisch aanwijzingsteken is de variatie in haardikte in de aangedane gebieden, wat wijst op aanhoudende folliculaire miniaturisatie en niet op tijdelijke haaruitval.

  • Geleidelijke verbreding van de middenscheiding

  • Verminderde haardichtheid rond de kruin en het midden van de hoofdhuid

  • Behoud van de voorste haarlijn in de meeste gevallen

De voorste haarlijn blijft in de meeste gevallen intact

Een van de meest betrouwbare klinische kenmerken van alopecia androgenetica is variatie in haardikte binnen hetzelfde gebied.

Bij nauwkeurig onderzoek van de hoofdhuid zien clinici vaak:

  • Dikke, terminale haren naast
  • Dunnere, zwakkere, geminiaturiseerde haren

Waarom patroonherkenning belangrijk is

Patroonherkenning helpt om alopecia androgenetica te onderscheiden van andere vormen van haaruitval:

  • Telogeen effluvium veroorzaakt meestal diffuse haaruitval zonder miniaturisatie
  • Alopecia areata leidt tot plotselinge, scherp begrensde plekken met haarverlies
  • Alopecia androgenetica ontwikkelt zich geleidelijk volgens herkenbare patronen

Hoe alopecia androgenetica zich in de loop van de tijd ontwikkelt

Alopecia androgenetica wordt gekenmerkt door geleidelijke, progressieve veranderingen binnen de haargroeicyclus. Deze veranderingen ontwikkelen zich over een langere periode en blijven in de vroege stadia vaak onopgemerkt.
Om te begrijpen hoe deze aandoening zich ontwikkelt, is het belangrijk eerst te weten hoe gezond haar normaal gesproken groeit.

De normale haargroeicyclus

Elke haarfollikel doorloopt een terugkerende cyclus die uit drie hoofdfasen bestaat:

  • Anagene fase (groeifase)

    Het haar groeit actief. Bij gezonde haarfollikels kan deze fase meerdere jaren duren.

  • Catagene fase (overgangsfase)

    De groei vertraagt en het haarzakje bereidt zich voor op de rustfase.

  • Telogene fase (rust- en uitvalfase)

    Het haar wordt uiteindelijk afgestoten en vervangen door een nieuwe groeiende haar.

Onder normale omstandigheden doorloopt elke haarfollikel deze fasen onafhankelijk van de andere haarfollikels.

Op elk willekeurig moment bevindt het merendeel van de haren op de hoofdhuid zich in de anagene fase.

Wat verandert er bij alopecia androgenetica

Bij alopecia androgenetica reageren hormonaal gevoelige haarfollikels anders op normale androgeenspiegels, met name op dihydrotestosteron (DHT).

Over opeenvolgende haargroeicycli:

  • wordt de anagene fase (groeifase) geleidelijk korter
  • groeit elke nieuwe haar dunner en korter dan de vorige
  • krimpt het haarzakje stap voor stap

Dit proces staat bekend als folliculaire miniaturisatie.

Belangrijk is dat het haarzakje niet plotseling stopt met functioneren.
In plaats daarvan produceert het steeds zwakkere haren, totdat de groei minimaal wordt of uiteindelijk volledig stopt.

Waarom de progressie langzaam maar cumulatief is

Omdat de veranderingen per afzonderlijke haargroeicyclus klein zijn, verloopt alopecia androgenetica in het begin vaak subtiel.
Veel mensen merken in eerste instantie:

  • Haar dat anders valt of lastiger te stylen is dan voorheen

  • Haar dat anders valt dan voorheen of moeilijker te stylen is

  • Toegenomen zichtbaarheid van de hoofdhuid, vooral onder bepaalde lichtomstandigheden

Waarom vroege stadia vaak worden gemist

In de vroege stadia:

  • Is het haar in de aangedane gebieden nog aanwezig
  • Lijkt de algehele haardekking vaak nog “acceptabel”
  • Is de haaruitval minimaal of zelfs afwezig

Daardoor wordt alopecia androgenetica regelmatig verward met:

  • Tijdelijke, stressgerelateerde haaruitval
  • Seizoensgebonden haaruitval
  • Normale veroudering

Op het moment dat de verdunning duidelijk zichtbaar wordt, kan er al sprake zijn van aanzienlijke folliculaire miniaturisatie.
Dit is de reden waarom alopecia androgenetica vaak pas wordt herkend nadat er al significante veranderingen in de haarzakjes hebben plaatsgevonden.

Een belangrijk onderscheid ten opzichte van tijdelijke haaruitval

In tegenstelling tot telogeen effluvium, waarbij veel haren tegelijkertijd in de uitvalfase terechtkomen, wordt alopecia androgenetica gekenmerkt door geleidelijke verzwakking van individuele haarfollikels.

Dit onderscheid is belangrijk omdat:

  • Tijdelijke haaruitval zich vaak spontaan herstelt
  • Alopecia androgenetica doorgaans langdurige, consistente ondersteuning vereist om de progressie te vertragen

Het begrijpen van dit verschil is essentieel voor het stellen van realistische verwachtingen.
Omdat alopecia androgenetica zich geleidelijk en voorspelbaar ontwikkelt, is een juiste herkenning gebaseerd op patroonherkenning en klinische beoordeling, en niet uitsluitend op de mate van haaruitval.

Hoe alopecia androgenetica in de praktijk wordt herkend

Alopecia androgenetica wordt niet vastgesteld op basis van één enkel symptoom of waarneming.
In de klinische praktijk is de beoordeling gebaseerd op een combinatie van patroon, tijdsverloop en het gedrag van de haarfollikels, die samen worden geëvalueerd en niet los van elkaar.

Deze gestructureerde benadering helpt om alopecia androgenetica te onderscheiden van tijdelijke of reactieve vormen van haaruitval en verkleint de kans op een verkeerde interpretatie.

Geen enkel afzonderlijk kenmerk is doorslaggevend

Haaruitval kan zich op verschillende manieren presenteren en vergelijkbare symptomen kunnen uiteenlopende onderliggende oorzaken hebben.
Om die reden baseren clinici zich niet uitsluitend op haaruitval, zichtbare verdunning of alleen erfelijkheid bij het herkennen van alopecia androgenetica.

De beoordeling ontstaat uit het totaalbeeld en het verloop in de tijd.

Belangrijke elementen die clinici meenemen in de beoordeling

Bij het beoordelen van alopecia androgenetica kijken clinici doorgaans naar de volgende aspecten. Geen enkel afzonderlijk element is op zichzelf doorslaggevend; de beoordeling is cumulatief en gebaseerd op het samenbrengen van meerdere waarnemingen.

  • Patroon en verdeling

    Of de verdunning de kenmerkende, androgeengevoelige gebieden volgt in plaats van willekeurig over de hoofdhuid te ontstaan.

  • Begin en verloop

    Geleidelijke veranderingen over maanden of jaren, in plaats van plotselinge of episodische haaruitval.

  • Hair shaft variability

    De aanwezigheid van dikke, terminale haren naast dunnere, zwakkere haren binnen hetzelfde gebied, wat wijst op progressieve folliculaire miniaturisatie.

  • Stabiliteit van de voorste haarlijn

    Met name relevant bij vrouwen, waarbij het behoud van de voorste haarlijn pleit voor alopecia androgenetica en niet voor littekenvorming of auto-immuungerelateerde oorzaken.

  • Conditie van de hoofdhuid

    Afwezigheid van littekenvorming, ontsteking of scherp begrensde plekken.

  • Contextuele factoren

    Leeftijd, hormonale status en andere achtergrondfactoren die de kans en presentatie beïnvloeden.

Twijfel je hoe deze klinische criteria op jouw situatie van toepassing zijn, dan is de volgende stap een gestructureerde beoordeling op basis van patroon, tijdsverloop en risicofactoren, in plaats van giswerk.

De TRIX Hair Check: een gestructureerde eerste stap

Het vaststellen van het meest waarschijnlijke type haaruitval is niet altijd eenvoudig.
Verschillende aandoeningen kunnen overlappende kenmerken hebben en soms zijn er meerdere mechanismen tegelijk aanwezig.

Daarom baseren clinici zich op een gestructureerde beoordeling, en niet op aannames die zijn gebaseerd op één enkel symptoom of een losse waarneming.

Waarom een gestructureerde Hair Check zinvol is

Een gestructureerde Hair Check vertaalt klinisch denken naar een heldere, stapsgewijze beoordeling door systematisch te kijken naar:

  • Het patroon en de verdeling van de haaruitval
  • Het begin en het verloop in de tijd
  • Het uitvalpatroon (shedding)
  • Kenmerken van de haarschacht
  • Relevante factoren zoals leeftijd en geslacht

Door deze elementen te combineren, wordt het eenvoudiger om in te schatten welk type haaruitval het meest waarschijnlijk is en of alopecia androgenetica mogelijk een rol speelt.

Wat de TRIX Hair Check wel en niet doet

De TRIX Hair Check is ontwikkeld als een oriëntatie-instrument, gebaseerd op dezelfde principes die in de klinische beoordeling worden toegepast.

De Hair Check helpt om:

  • Aan te geven of alopecia androgenetica mogelijk een rol speelt
  • Patronen te signaleren die nadere aandacht verdienen
  • Onderscheid te maken tussen progressieve en tijdelijke vormen van haaruitval
  • Inzicht te bieden voor weloverwogen vervolgstappen

De Hair Check:

  • Vervangt geen medische diagnose
  • Geeft geen definitieve diagnose
  • Sluit meerdere onderliggende oorzaken niet uit

Haaruitval is vaak multifactorieel, en individuele situaties kunnen van elkaar verschillen.

Doe de Hair Check (2 minuten)

Gebaseerd op meer dan 20 jaar dermatologische expertise